Göğüs hastalıklarına dair her şey

Göğüs hastalıkları; Akciğerler, akciğer zarları, göğüs duvarı, nefes borusu, solunum sistemi ve diyafragmayı ilgilendiren hastalıklar ile ilgilenen anabilim dalıdır. İlgilenilen hasta grubunun çoğunluğunu akciğer hastalıkları oluşturur. Kişiyi günlük aktiviteleri yapmaktan alıkoyan, yaşam kalitesini bozan, rahatsızlık veren, solunum sisteminde ve akciğerde oluşan pek çok hastalık bulunur.

Öksürük, göğüs, sırt ve omuzda oluşan ağrılar, hırıltılı solunum, balgam, horlama, öksürük ile birlikte görülen kan, hâlsizlik, sadece geceleri görülen terlemeler, ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı gibi pek çok şikayete yol açan hastalıklar, göğüs hastalıkları bölümü tarafınca takip ve tedavi edilir.

Sık görülen göğüs hastalıkları ve tedavileri nelerdir?

En sık karşılaşılan göğüs hastalıkları şunlardır:

• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
• Astım
• Akciğer infeksiyonları (Pnömoni/zatürre, bronşit, trakeit)
• Allerjik Akciğer Hastalıkları
• Bronşektazi (solunum yollarında genişleme)
• Uyku Apne Sendromu (uykuda solunum daralması/durması)
• Akciğer Kanseri
• Akciğer Embolisi (Akciğer pıhtı hastalığı)
• Akciğerde sertleşme (Fibrozis)
• Pnömotoraks (akciğerde sönme)
• Akciğer Zarı Hastalıkları
• Solunum yetmezlikleri
• Kronik Öksürük
• Tüberküloz (Verem)
• Sarkoidoz
• Pulmoner hipertansiyon
• Sistemik hastalıkların akciğer tutulumları (romatizmal hastalıkları, kanserler vb.)

Her bir hastalığın kendisine özgü tanısal ve tedavisel yaklaşımları vardır. Göğüs Hastalıkları bölümünden 6 yıllık tıp fakültesi eğitimi üzerine 4 yıl uzmanlık eğitimi sonrası mezun olan Göğüs Hastalıkları uzmanları tarafından bu tetkik-tedavi basamakları yürütülür.

Göğüs hastalıkları hangi hastalıklara bakar?

Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, solunuma ve akciğere bağlı olarak gelişen hastalıkların tanı ve tedavisi ile ilgilenir. Hastalar, bölümün uzman hekimleri tarafından gerektiğinde ayaktan takip ile ya da yatarak tedavi edilir.

Solunum fonksiyon testleri nelerdir?

Solunum ile ilgili yakınmaları olan hastalara öykü ve muayene sonrasında ilk olarak uygulanan solunum fonksiyon testleri (spirometri), fonksiyon bozukluklarını ve bu bozuklukların derecesini saptamada kullanılır. Pek çok farklı solunum fonksiyon testi yöntemi, ayırıcı tanı ve hastalığın seyrinin takibinde uygulanır. En sık kullanılan spirometrik yöntemler içinde zorlu vital kapasite ve difüzyon testi sayılabilir. Zorlu vital kapasite testi, derin bir nefes alma sonrası güçlü ve hızlı bir şekilde verilen nefes ile ölçülen bir hacimdir. Sağlıklı insanlarda akciğerde derin nefesle alınan havanın %80’inin 6 saniyede boşaltılması beklenir. Bazı hastalıklarda bu hacimde azalma veya nefes verme süresinde uzama saptanabilir. Testin yorumlamasını Göğüs Hastalıkları hekimleri yaparak hastalıklar hakkında çıkarımda bulunurlar.

Göğüs hastalıkların belirtileri nelerdir?

En sık karşılaşılan belirtiler;

• Öksürük
• Nefes darlığı
• Balgam
• Göğüs ağrısı, yan ağrısı
• Derin nefes alma ile gelişen göğüs ağrısı (plöritik ağrı)
• Eforla nefes darlığı
• Parmaklarda çomaklaşma
• Horlama, uykuda soluk durması
• Gece terlemesi
• Kanlı balgam, kan tükürme (hemoptizi)dir.

Tanı yöntemleri nelerdir?

• Göğüs Hastalıkları birimine başvuran hastaları öncelikle detaylı öyküsü ve fizik bakısı yapılır. Sigara, hava kirliliği öyküleri sorgulanır. Temel tanısal testleri rutin kan tetkikleri, temel solunum fonksiyon testleri ve akciğer grafisi olarak sıralanabilir.
• Hastaların öykü ve temel testlerinden yola çıkarak ileri incelemeler yapılabilir. Örneğin alerjik hastalıklardan kuşkulanıldığında alerji deri testleri, kanda eozinofil sayımı, kanda total ve spesifik IgE ölçümleri, bronş provakasyon testleri yapılabilmektedir.
• İnfeksiyöz hastalıkların tanısında sıklıkla balgam incelemesine başvurulur. Temel solunum fonksiyon testleri, difüzyon kapasitesi ölçümü, 6 dakika yürüme testi, shuttle testi, total akciğer kapasitesi değerlendirmesi (platismografi) yapılabilen fonksiyonel testlerdir.
• Gerekli görülen hallerde akciğer endoskopisi (bronkoskopi) işlemi Göğüs Hastalıkları uzmanlarınca uygulanabilir. Ayrıca bronkoskopi işlemi sırasında ultrasonografi rehberliği kullanılarak yapılan EBUS (endobronşial ultrasonografi) seçili merkezlerde özelleşmiş göğüs hastalıkları uzmanlarınca uygulanabilir.
• Akciğerlerin detaylı radyolojik incelemesi için toraks bilgisayarlı tomografisi sıklıkla başvurulan bir görüntüleme yöntemidir. Akciğerleri göstermede tomografi, manyetik rezonans görüntülemeden daha sık kullanılan bir yöntem olsa da nadiren MR kullanılabilir.
• Kanser kuşkusu olan hastalarda PET-BT başvurulan başkaca bir görüntüleme yöntemidir. Uykuda solunum bozuklukları düşünülen hastalara uyku testi (polisomnografi) yapılabilmektedir. Akciğerde sıvı toplanması durumlarında tanısal ve tedavi amaçlı torasentez (sıvı alınması) işlemi yapılabilmektedir.
• Ayrıca diğer uzmalık alanları ile ortaklaşa değerlendirilen pek çok hastalık için de koordineli olarak yürütülen tanısal testler bulunmaktadır. Örneğin solunum sıkıntısına neden olan akciğer embolisi, pulmoner hipertansiyon gibi durumlarda Kardiyoloji, romatizmal hastalıkların akciğer tutulumları, sarkoidoz benzeri hastalıklarda Romatoloji bilim dalları ile birlikte çalışılmaktadır.

Uzm. Dr. Aysu Sinem Koç